Parys

Parys h. Prawdzic vel Paryz, Paris, Parysz, gałąź Radzanowskich, jednego pochodzenia ze Szczawińskimi – Prawdzicami, którzy jeszcze w XV wieku pisali się z Golczewa in. Gulczewa (Golcz vel Goltz). Parysowie pisali się z Parysowa w ziemi czerskiej, lecz wywodzić się mogą z Wielkopolski. 

Właściwym ich gniazdem może być wieś Paryż in. Parysz w pow. kcyńskim. W XVI i XVII stuleciu należeli do najmożniejszych rodów mazowieckich. W tym czasie starostwo czerskie pozostawało nieomal dziedzicznie w ich ręku. Należały do nich liczne majątki w ziemiach warszawskiej i czerskiej, jak Paryszew in. Parysów (dawniej wieś Sieczcza in. Sieccza), Kozłów, Zalesie i inne. Jedna linia osiedliła się w Lubelskiem i Kieleckiem, później na Rusi Czerwonej. 

Parysowie herbu Prawdzic otrzymali od cesarza Franciszka II – dziedziczny austriacki tytuł hrabiowski 16 VII 1807, na co dyplom 16 I 1808. Tenże tytuł został im zatwierdzony przez senat Królestwa Polskiego 1820 i 1824 (Bork.). Od końca XVII wieku rodzina zaczęła jednak podupadać, a zubożała już w następnym i nie podniósł jej znaczenia nawet tytuł hrabiowski (Urus.). 

Do tejże rodziny należeli pewnie potomkowie Kacpra Parysa (Parisa), zamieszkujący w XVII i XVIII wieku w Wielkopolsce, w pow. wałeckim. 

Z tego rodu: 1 wojewoda i 6 kasztelanów w latach 1516 — 1695. 
Genealogia
(osób: 60)
 
• ADAM hr. Parys z Siecczy (ok. 1740-1817), s. Jana i Marianny Puzynianki, starosta winnicki, poseł na sejm, elektor w 1764 z woj. sandomierskiego, marszałek sandomierski konfederacji barskiej, członek Stanów galicyjskich; w 1804 wylegitymowany ze szlachectwa w Galicji; 16 I 1808 otrzymał austriacki dziedziczny tytuł hrabiowski; dziedzic dóbr Dąbrówka w pow. sanockim oraz Pacanów w Kieleckiem, w pow. stopnickim; 1784 sprzedał dobra Pliszczyn Antoniemu Popielowi, podstolemu kruszwickiemu; 1760 przeprowadził ugodę z ciotką Teresą Wojnową o dobra Pacanów (PSB T. 25, s. 227); ż. (ok. 1760) Józefa Sołtyk h. wł. (ok. 1740-po 1770), c. Józefa, miecznika pilznieńskiego, miecznika sandomierskiego, wreszcie chorążego sandomierskiego i Katarzyny Lipowskiej h. Ciołek; dzieci: Katarzyna, Ignacy, Jan, Józef, Kajetan, Maciej, Michał, Wincenty, Antoni.

• JÓZEFA vel Ksawera Józefa hr. Parys (ok. 1805-po 1834), c. Antoniego i NN.; m. (p. 1826) Józef Gagatnicki h. Pniejnia (ok. 1795-po 1858), s. Ignacego i 1ż. Rozalii Pawlikowskiej, prawnik, ziemianin, sędzia pokoju powiatu kieleckiego, sędzia pokoju w Szydłowie; absolwent wydziału prawa i administracji Uniw. Królewsko-Warszawskiego 1821; wylegitymowany ze szlachectwa w Królestwie Polskim 1858 r. z herbem Pniejnia; dziedzic dóbr Książnice k/ Staszowa 1834, Karsy Małe k/ Pacanowa 1843, Oblęgór pow. Kielce, parafia Chełmce 1858; dzieci: Felicja (ur. 17 V 1826), Antoni (ur. 22 VII 1827), Adam (ur.19 IX 1828), Józefa Jadwiga (ur. 1834), zamężna Michałowa Reklewska – Gagatniccy.

Źródła: Bork. Gen. 443-444; Dw. Teki; Nies. t.7/253-254; Urus. t.13/219-222.