Szczuka

Szczuka h. Grabie, vel Sczuka, stara rodzina mazowiecka, pisząca się „na Szczukach”.
Jej gniazdem jest wieś Szczuki w ziemi wiskiej (Wizna). Są często notowani w aktach wiskich w latach 1437-1499 (Kap.). Z biegiem czasu rozproszyli się po różnych województwach koronnych, litewskich i w Prusach. Jedna gałąź osiedliła się na Rusi Czerwonej. Szczukowie złożyli hołd królowi pruskiemu 1772. Przeprowadzili dowód szlachectwa w Królestwie Kongresowym 1825. Z nich: 1 biskup, 1 minister i 1 kasztelan w latach 1693 — 1710. 
Genealogia
(osób: 75)

• FELIKSA Felicja Marianna Dominika Szczuka (ok. 1819-17 VI 1889), c. Dominika i Pelagii Stępczyńskiej; zm. Warszawa, lat 70, poch. Cm. Powązkowski, kw. 27-I-7 (MK Warszawa: św. Aleksander; Epitafium: Cm. Pow.); m. (1839 Warszawa) Ignacy Stanisław Sabin z Podosia Podoski h. Junosza (ok. 1810-po 1889), s. Antoniego i Kasyldy Plichta h. Półkozic; ślub w par. Nawiedzenia NMP (MK Warszawa: Nawiedzenie NMP); dzieci: Gabriela (ok. 1840-1889), Leon Ryszard (1842-po 1890) – Podoscy.

Stanisław Antoni Szczuka

(1652-1710)

• STANISŁAW Antoni Szczuka (1652-19 V 1710), s. Stanisława i Zofii Neronowicz-Szpilewskiej, sekretarz królewski, podkanclerzy litewski, starosta warecki i lubelski, działacz i pisarz polityczny, ps. Candidus Veronensis, Szczerota Prawdzicki, znany z prawości charakteru, „mąż w swoim czasie znakomity, staropolskiej cnoty, pan na Szczuczynie i Radzyniu” (Enc. Orgelbranda); kształcił się w Wilnie i w Akademii Krakowskiej, przez kilkanaście miesięcy poznawał funkcjonowanie prawa w Trybunale lubelskim; sekretarz Jana III Sobieskiego 1675, dał się poznać jako zdolny i oddany królowi, regent kancelarii koronnej 1684; podczaszy wiski, starosta lubelski oraz warszawski ok. 1680; jako rotmistrz husarski wziął udział w odsieczy Wiednia 1683; marszałek sejmów odbywających się w Warszawie 17 X 1688-1 IV 1689 i 16 VI-30 VII 1699; referendarz wielki koronny 1688, wysłannik i poseł Rzeczypospolitej w Prusach Książęcych 1690, elektor Augusta II z ziemi wiskiej, pułkownik ziemi wiskiej, poseł ziemi łukowskiej na sejm konwokacyjny 1696 i na sejm elekcyjny 1697, podkanclerzy litewski 1699-1710; przeszedł do obozu Stanisława Leszczyńskiego w 1706 r.; był wybitnym pisarzem politycznym i mówcą sejmowym, proponował reformę szkolnictwa, m. in. założenie w Polsce publicznych szkół utrzymywanych przez skarb państwa; był fanatycznym katolikiem, sądzącym się z kalwinistami, których zbory w swoich dobrach zamykał i niszczył; dzięki swoim umiejętnościom oraz protekcji związanego z dworem Kazimierza Szczuki, doszedł do wysokich godności i znacznego majątku; ok. 1689 r. wybudował swoją rezydencję, dwór w Winiarach wg projektu Augustyna Locciego, obecnie siedziba Muzeum Kazimierza Pułaskiego w Warce; ur. Lubonicze, pow. rzeczycki, zm. Warszawa, lat 58, poch. Szczuczyn; w aktach pisany także Antoni Stanisław (PSB t. 47 s. 469; MK Szczuczyn; Wikipedia); ż. (6 II 1695) Konstancja Maria Anna Potocka h. Pilawa (ok. 1670-po 1700), c. Bogusława, starosty janowskiego i Heleny Teofili Męcińskiej h. Poraj, dama dworu królewskiego 1694, kalwinka, którą mąż nawrócił na katolicyzm; dzieci: Marcin, Jan, Wiktoria.

Źródła: Bork. Sp. 444; Kap.; Kon. 290; Kos. t.1; Nies.; Szl. Król.; Who is who w Polsce, Zug 2008; Żern. t.2/418; Wikipedia: 1.