Skarzyński

Skarzyński h. Bończa, vel Skarżyński, Skarzeński, szeroko rozrodzona i rozgałęziona rodzina mazowiecka, przeważnie drobnoszlachecka, której gniazdem jest wieś Skarzyn, dawniej Skarzyno (Abramy, Stare i Nowe) w ziemi łomżyńskiej, parafii Rosochate.
Skarzyńscy zakładali później inne wsie tej nazwy, m. in. Skarzyn, dawniej Skarzyno w pow. sieradzkim, Skarzyno in. Skarżyno w sochaczewskim, Skarzyn in. Skarżyn w sąchockim, Skarzyno w dobrzyńskim itd. Notowani są w aktach ziemi wiskiej już od 1436, kiedy to Jan ze Skarzyna otrzymuje od księcia Władysława mazowieckiego nadanie dóbr Jurzec (Kap.). Z czasem rozdzielili się na kilka gałęzi, które osiedliły się w Wielkopolsce, Małopolsce, na Mazowszu, Podlasiu, Wołyniu, Podolu i Litwie. Jedna linia uzyskała tytuł baronowski francuski 1813, z prawem pierworodztwa, przyznany w Królestwie Polskim 24 V 1824, potwierdzony w Prusach 5 III 1841. Inna posiadała dziedziczny papieski tytuł hrabiowski od 8 I 1884. 
Z nich: 1 kasztelan 1817-1818. — Jerzy (zm. 1818), senator-kasztelan Królestwa Polskiego 1817. — Łukasz, kanonik poznański 1580. Feliks, kanonik warszawski, kaznodzieja i spowiednik królowej Anny Jagiellonki. — Fortunat, pułkownik 4 pułku ułanów wojsk polskich 1831. — Feliks, pułkownik 5 pułku strzelców konnych, wojsk polskich 1831. — Kazimierz (zm. 1857), pułkownik 2 pułku strzelców konnych, generał brygady wojsk polskich 1831. — Wincenty, kapitan wojsk polskich 1831, pułkownik wojsk hiszpańskich 1843; zm. 29 IX 1875 w Poznaniu. 
Genealogia
(osób: 403)

gen. Ambroży Skarżyński

(1789-1868)

• AMBROŻY Mikołaj bar. Bończa Skarżyński (7 XII 1789-6 VI 1868), s. Jerzego i Bibianny Lanckorońskiej, generał wojsk polskich, uczestnik kampanii napoleońskich; 14 VI 1804 wstąpił jako kadet do dragonów pruskich, uczestniczył w bitwach pod Kwidzyniem, Nowymi Olędrami, Elblągiem 1806-1807 i w oblężeniu Gdańska 1808, otrzymał na żądanie dymisję w stopniu porucznika 1808, zaraz też wstąpił w tym stopniu do pułku lekkokonnego gwardii polsko-francuskiej i wysłany został do Hiszpanii; uczestnik bitew pod Burgos, Somosierrą, Madrytem i Benevente; 1809 odbył kampanię austriacką, walczył pod Ebersberg, Essling, Wagram i Znaimem, prowadził także partyzantkę na Węgrzech; kapitan 17 II 1811, szef szwadronu gwardii cesarskiej Napoleona 11 VIII 1812, walczył pod Wilnem, Witebskiem, Smoleńskiem i Możajskiem; 1815 przyprowadził z Francji do Polski pułk gwardii lekkokonnej; w armii Królestwa Polskiego 16 XII 1815 otrzymał dymisję w stopniu majora; po wybuchu powstania listopadowego został 30 XII 1830 pułkownikiem, dowódcą 6 pułku ułanów, komendantem placu Warszawy; 9 III 1831 awansował na generała brygady i dowódcę 1 brygady 2 dywizji jazdy; w ostatnich dniach powstania został dowódcą dywizji, a 29 IX 1831 otrzymał dymisję i samodzielnie przekroczył granicę pruską pod Toruniem; kawaler złotego krzyża Virtuti Militari 19 VIII 1831, krzyża kawalerskiego VM 30 IX 1831 i francuskiej Legii Honorowej 1813; otrzymał tytuł baronowski Cesarstwa Francuskiego 1813; w latach 1831-1853 przebywał na emigracji, po czym osiadł w swoim majątku Orłowo w Królestwie Polskim, gdzie zmarł (M. Tarczyński, Generalicja Powstania Listopadowego, Warszawa 1988; Żych.); dziedzic dóbr Książnia k/ Wrześni w Poznańskiem i Orłowo w Król. Polskim; ur. w Żółkowie w woj. mazowieckim, zm. w Orłowie; ż. (ok. 1820) Józefa (Julia) Wanda Saturna Sokołowska h. Pomian (1799-1865), c. Kazimierza z Wrzący Wielkiej, Sokołowa i Ochla i Magdaleny Petronelli Mierosławskiej h. Leszczyc; dzieci: Jerzy, Kazimierz, Konstanty, Franciszek, Magdalena, Stanisław, Eleonora, Maksymiliana.

• MARIANNA (Maria) Karolina Skarzyńska (7 III 1851-25 XI 1912), c. Michała i Delfiny Lubowieckiej, z Chełkowa; ur. Kobelniki, chrz. 13 III 1851 Wonieść, zm. Niemirów, poch. tamże (MK Białcz, Wonieść; Dz. Pozn.); m. (20 VI 1870 Chełkowo) Aleksander Kruzenstern h. wł. (1844-po 1895), s. Aleksandra, generała, dziedzica dóbr Koniuchy i Koniuszki w Lubelskiem, i NI. Russanowskiej, ziemianin, właściciel dóbr Niemirów, Parypsy, Przedmieście, Szczerzec i Wróblaczyn w pow. rawskim, w Galicji; ur. prawd. we wsi Koniuchy, parafia Guby, w Lubelskiem; dzieci: Karol Stefan Kruzenstern (ur. 10 XII 1871 Chełkowo).

Źródła: Bork. Gen. 724-727; Dw. Teki; Kap. 369; Kos. t.1; Nies. t.8/379; SGKP t.10/657; Żych. t.2/306-308; Historia online.