Roman

Roman h. Ślepowron, jeden z najstarszych rodów mazowieckich, licznie rozrodzony, przeważnie drobna szlachta lub tzw. szlachta zagrodowa.

Pisali się z Grójca i z Roman. Wymieniają ich akta wiskie i liwskie od roku 1422. Ich gniazdem jest wieś Romany położona w powiecie przasnyskim, parafii Krzynowłoga Mała, a protoplastą rodu jeden z synów Warcisława de Ślepowrony – Roman. W 1224 r. książę mazowiecki Konrad nadał prawo magdeburskie wsiom dziedzicznym Warcisława leżącym w pow. sąchockim. Po Romanie miało pozostać liczne potomstwo, które dzięki nadaniom kolejnych książąt mazowieckich rozprzestrzeniło się nie tylko po pow. przasnyskim, ale też i po wschodnim Mazowszu, Podlasiu i ziemi radomskiej (Kossakowski). 

Już w XV wieku Romanowie podzielili się na dwie główne linie – przasnyską i wiską. Ta druga miała swe główne gniazdo we wsi parafialnej zwanej Romany w powiecie kolneńskim, ziemi wiskiej. Natomiast linia przasnyska rozdzieliła się na kilka gałęzi zamieszkujące głównie w parafiach Krzynowłoga Mała i Krzynowłoga Wielka. W połowie XVII w. kilku Romanów z Roman Górskich przeniosło się do Wielkopolski tworząc trzecią linię rodu. 

Romanowie byli posłami na sejm i elektorami z ziemi ciechanowskiej 1648, 1697 i 1764 r. Zostali wylegitymowani ze szlachectwa w Galicji 1782 r. oraz w Królestwie Polskim w latach 1836-1861. Od nich pochodzą Romańscy herbu Ślepowron (Nies.). 

Według Żernickiego była również rodzina Romanów herbu Leliwa mieszkająca na Pomorzu i w Prusach. 
Genealogia
(osób: 160)

• SALOMEA Roman (ok. 1790-po 1814), c. Tomasza i Franciszki Groell; ur. Warszawa; m. (29 I 1814 Warszawa) Baltazar Kacper Melchior Paszkowicz (ok. 1790-po 1814), s. Edwarda i Wiktorii Kokowskiej (MK Warszawa: ASC Cyrkuł II); 2v. żonaty (ok. 1830) z Eufemią Roman.

 Wiktor Roman

(1784-1847) 

• WIKTOR Roman (22 VI 1784-1 II 1847), s. Placyda i Anieli (Angeli, Angeliki) Grabowskiej, podpułkownik wojsk polskich, uczestnik kampanii napoleońskich; wstąpił 7 X 1806 do Legii Północnej, przeszedł 28 VII 1807 do 1 pułku szwoleżerów gwardii, awansował, mianowany podporucznikiem 10 III 1809; otrzymał 15 III 1810 donację 500 franków, mianowany kawalerem Legii Honorowej 7 V 1811; mianowany porucznikiem 17 II 1811 w 1 pułku ułanów nadwiślańskich, 6 IV 1811 kapitanem w 2 p. ułanów nadw.; uczestniczył w kampanii rosyjskiej, ranny 28 VII 1812 nad Dźwiną; wrócił do 1 p. szwoleżerów jako porucznik, mianowany kapitanem 13 VIII 1813; odbył kampanie 1806 i 1807 r. przeciw Prusom, 1808 w Hiszpanii, 1812 w Rosji, 1814 we Francji; w Królestwie Polskim był podpułkownikiem w komisariacie ubiorowym wojska w latach 1815-1830; wylegitymowany ze szlachectwa w Królestwie Polskim 1839 r., prawa nowego szlachectwa otrzymał 1843; dziedzic dóbr Żbików; ur. Żelechów na Podlasiu, zm. Warszawa, lat 63 (PSB t. 31 s. 580; Urus.; Ks. Wojskowe; Kirkor.S.; MK Warszawa: św. Andrzej); ż. (ok. 1820) Marianna vel Maria Grotthus, Grothus h. wł. (ok. 1800-po 1833); dzieci: Maksymilian, Adolf, Marianna.

Źródła: Bork. Sp. 362; Nies.; Urus. XV 235-236; Żern. II 283.