Puzyna

Puzyna h. Oginiec (in. Brama), rodzina książęca, wywodząca się od Ruryka, jednego pochodzenia z Ogińskimi i jak oni pisząca się kniaziami na Kozielsku. Wymieniona z tytułem kniaziów w Metryce Koronnej w 1613 i 1616 roku. Żyjący w drugiej połowie XV wieku kniaź Iwan Iwanowicz Puzyna pozostawił dwóch synów: Timofieja i Wasyla, którzy na początku XVI wieku dostarczali na ekspedycje wojenne 8 koni (Metr. Litewska). Wywód szlachectwa Puzynów przeprowadzony został we Lwowie. Jedna linia otrzymała zatwierdzenie tytułu książęcego w Cesarstwie Rosyjskim 1800, a w Królestwie Polskim 1823. Z nich: 1 biskup, 1 wojewoda i 2 kasztelanów 1695 — 1752. 
Herb — podobnie jak Ogińscy, Puzynowie porzucili dawny herb rodowy książąt ruskich (św. Jerzy zabijający smoka) i przybrali herb własny, nazwany Ogińcem, lub Bramą.
Genealogia
(osób: 248)
 
• MARIA (Marianna) ks. Puzyna (ok. 1780-po 1808), c. Stanisława i 3ż. Antoniny Ponińskiej; m. Eustachy Piegłowski h. Nałęcz (20 III 1774 -1858), s. Andrzeja i 2ż. Rozalii Raciborskiej, podkomorzy i szambelan królewski; dzieci: Stanisław, Aniela, Feliks – Piegłowscy.

• ROMAN Stanisław Kostka ks. Puzyna (12 VIII 1788-2 VI 1861), s. Jana i Franciszki Koziebrodzkiej, major wojsk napoleońskich, kawaler krzyża Virtuti Militari, właściciel dóbr Gwoździec, Czechów itd.; ur. Gwoździec, zm. tamże; ż. (24 VIII 1832 Kamieniec Podolski) Hortensja Dwernicka h. Sas (1806-1879), c. Józefa, generała wojsk polskich i Julianny Żukowskiej; dzieci: Józef, Roman, Julian, Jan. 

Źródła: Bon. Pocz. 266; Bork. Rocz. t.2/37-39; Urus. t.15/91-94; Żych. t.13/270-280.

Sanguszko

Sanguszko h. Pogoń litewska, vel Sienguszko, Sanguszkowicz, jeden z najstarszych rodów litewsko-ruskich, pochodzący od Giedymina, wielkiego księcia litewskiego. Protoplastą rodu był kniaź litewski Sanguszko, syn Fiodora, a wnuk wielkiego księcia litewskiego Olgierda Giedyminowicza. Potomkowie kniazia Sanguszki zapoczątkowali trzy odrębne linie: koszyrską (wygasła 1653), niesuchojeżsko-łokacką (wygasła ok. 1580/90) i kowelską. Linia kowelska tego rodu reprezentowana jest do dziś w osobie najmłodszego przedstawiciela, księcia Pawła Sanguszki, mieszkającego w San Paulo w Brazylii. Tytuł książęcy nosili zawsze za czasów Rzeczypospolitej, a otrzymali jego przyznanie w Cesarstwach Austriackim (1785) i Rosyjskim. Z tej rodziny: 1 biskup, 5 wojewodów, 1 hetman i 4 ministrów 1566 — 1796.
W XVII wieku przejęli dobra po Ostrogskich i Zasławskich. Do kresowych rezydencji Sanguszków należały Sławuty i Zasław. Począwszy od XVII wieku posiadali również rozległe majątki w Małopolsce, m.in. przez przeszło dwa stulecia należał do nich pałac w Gumniskach (dziś przedmieścia Tarnowa).
Genealogia
(osób: 136)
 
• EUSTACHY Erazm ks. Sanguszko (26 X 1768-2 XII 1844), s. Hieronima Janusza i 1ż. Cecylii Urszuli Potockiej, poseł na Sejm Czteroletni, wicebrygadier kawalerii narodowej 1792, uczestnik wojny z Rosją 1792, powstania kościuszkowskiego 1794, kampanii napoleońskich, m. in. kampanii moskiewskiej 1812, wiceregimentarz pospolitego ruszenia w Księstwie Warszawskim; właściciel dóbr ziemskich na Wołyniu (m.in. Sławuta i Antonin), oraz w Galicji (Gumniska), autor pamiętników; fundator kościoła w Sławucie 1822; ur. Sławuta w pow. zasławskim, zm. tamże; ż. (26 VI 1798 Drezno) Klementyna Maria Teresa ks. Czartoryska (30 XII 1780-2 III 1852), c. Józefa Klemensa i Doroty Barbary Jabłonowskiej; ur. Korzec, zm. Sławuta; dzieci: Dorota, Roman, Władysław.

• KRYSTYNA (Justyna) ks. Sanguszko (4 X 1741-20 IX 1778), c. Pawła Karola i 3ż. Barbary Dunin; zm. Warszawa; m. (25 VI 1765) Franciszek Bieliński (1742-1809), pisarz wielki koronny.

Źródła: Bork. t.1/137-139, t.2/48-50; Bork. Gen. 91-96; Dw. Gen.; Kos. t.1/564-574; Nies. t.8/234-241.

Ossoliński

Ossoliński h. Topór, stara magnacka rodzina małopolska, wywodząca się od średniowiecznego rodu Toporczyków-Starżów, których gniazdem była Morawica k/ Krakowa. Są jednego pochodzenia z Balickimi z Balic i Tęczyńskimi z Tęczyna. Już za Piastów używali tytułu hrabiów (comes) z Tęczyna (Tenczyna). Gniazdem rodu jest wieś Ossolin, pow. Opatów, parafia Goźlice, gdzie dziedziczyli w latach 1377-1578 (Krzep.), a protoplastą był żyjący w XIV wieku Jan z Ossolina. Jerzy Ossoliński, kanclerz wielki koronny, otrzymał w 1633 od papieża Urbana VIII, a w 1634 od cesarza Ferdynanda II tytuł księcia Państwa Rzymskiego, który jednak nie był uznany przez Rzeczpospolitą, a i Jerzy umarł 1650 bez potomstwa płci męskiej.
Z tejże rodziny Maksymilian, podskarbi wielki koronny, otrzymał 1733 tytuł księcia (Duc) i para francuskiego, lecz ten tytuł wygasł na bezpotomnie zmarłym. Inna linia otrzymała w 1785 tytuł hrabiowski w Austrii z odmianą w herbie, a w Prusach 1805, ale wygasła w 1850.
W XIX stuleciu istniała już tylko szlachecka gałąź tej starej i zasłużonej dla kraju rodziny. Z nich: 1 biskup, 5 wojewodów, 4 ministrów i 17 kasztelanów 1378 — 1831.
Genealogia
(osób: 161)

 

Anna Ossolińska

(1759-1809)

 

• JÓZEF Kajetan hr. Ossoliński (1764-5 IV 1834), s. Aleksandra i 2ż. Benedykty Antoniny Loewendal, kasztelan podlaski 26 X 1790-1793, asesor konfederacji generalnej targowickiej 1792, członek komitetu organizacyjnego cywilnego 1814, senator-kasztelan Królestwa Polskiego 1822-1824, starosta sandomierski 1775; kawaler Orderu Orła Białego i św. Stanisława; dziedzic na Rudkach; otrzymał dziedziczny tytuł hrabiowski pruski 5 VI 1798, potwierdzenie w Prusach 15 XI 1805, na co dyplom 1 X 1806; ż. (1781) Marianna (Maria) Barbara Zaleska h. Chomąto (ok. 1765-1813), c. Piotra, podkomorzego nurskiego i NN.; dzieci: Wiktor.

• LUDWIKA Róża Ossolińska (25 VIII 1797-11 II 1850), c. Jana Onufrego i Florentyny Dembowskiej, pisarka i poetka, autorka utworów dla dzieci, filantropka; gdy zmarła jej matka, została z siostrą Julią oddana przez ojca do pensji we Lwowie; z powodu przebytej w dzieciństwie choroby, pozostała do końca życia kaleką; zaopiekowała się nią Józefa z Ossolińskich Morstin, a potem Emilia z Ossolińskich Krasińska; w Radziejowicach, gdzie przebywała u Emilii Krasińskiej poznała Elżbietę Jaraczewską, powieściopisarkę, która dostrzegła u niej talent literacki; dzięki niej, rozpoczęła wydawanie swych wierszy i opowiadań przeznaczonych głównie dla dzieci i utrzymywała się z renty wypłacanej przez rodzinę; ur. Wyszków, zm. Kraków, poch. Cm. Rakowicki, kw. Ka (PSB t. 24 s. 386; K. Grodziska-Ożóg, Cmentarz Rakowicki w Krakowie, Kraków-Wrocław 1983; Wikipedia). 

Źródła: Bork. Rocz. t.2/229-230; Bork. Gen. 431-434; Dw. Gen.; Dw. Teki; Kos. t.3/276-277; Koss. t.2; Krzep. Młp.

Żagiell

Żagiell h. Trąby odm., vel Żagiel, Żagiełł, rodzina żmudzka, od najdawniejszych czasów używająca tytułu książęcego. Mają się jakoby wywodzić od Stanisława, syna Michała, a wnuka Zygmunta, wielkiego księcia litewskiego, zabitego w 1444 – to jednak ich pochodzenie, jak zaznacza Kosiński, jest bardzo wątpliwe.
Herb — w polu białym trzy trąbki czarne ze złotym zawiązaniem, ułożone w wachlarz; przez dolną trąbę przechodzi strzała czerwona utkwiona grotem w trąbie lewej. Na tarczy mitra książęca na niej, na trzech stopniach kolumna, na której szczycie złota korona. 
Genealogia
(osób: 74)

• ADAM Żagiell (1765-1847), s. Tadeusza i Felicjanny Kuczewskiej, numizmatyk i archeolog, szambelan królewski; dworzanin skarbu litewskiego, cześnik mścisławski, komisarz cywilno-wojskowy 1791; po upadku kraju marszałek szlachty powiatu wiłkomierskiego; dziedzic Powirncia, Kurkl, Antokolu itd.; ż. Antonina Kordziuk h. Bawola głowa (ok. 1770-po 1800); dzieci: Anioł, Genowefa.

• HELENA Katarzyna Żagiell (ur. 1878), c. Ignacego i 2ż. Marii Broel-Plater, tytułowana księżniczką; chrz. 9 II 1878 Wilno, św. Jana, rodzice chrzestni: Władysław hr. Plater, Katarzyna hr. Kossakowska (MK Wilno, św. Jana).

Źródła: Kos. t.2/683-689, t.4/589-590.

Kulwieć

Kulwieć h. własnego (in. Hipocentaurus, Ginwił i Łabędź) vel Kulwiec, rodzina bojarów litewskich, w powiecie oszmiańskim. Właściwym ich herbem jest Łabędź, ale wskutek mylnej tradycji o wspólności rodu z Ginwiłami i Giedrojciami, połączyli na tarczy herby tych dwóch rodzin ze swoim Łabędziem. Według dawnych heraldyków, mieli wywodzić się od Bubejty, księcia Gedroickiego w 1399, syna Ginwiłła, od którego mieli też brać przydomek Ginwił. W drugiej połowie XVI stulecia zarzucili tytuł książęcy. Z nich: Jan Kulwieć, generał major wojsk litewskich 1794.
Genealogia
(osób: 78)
 
• JAN Kulwieć (1 V 1902-IV 1940), s. Wacława i Marii Mszczonowskiej, urzędnik Banku Rolnego w Warszawie, oficer Wojska Polskiego, porucznik rezerwy, uczestnik wojny 1920, więzień Kozielska; absolwent SPRArt. w Grudziądzu, mianowany podporucznikiem 1 I 1929 z przydziałem do 1 dywizjonu pociągów pancernych; odznaczony medalami 1918-1921 i 10-lecia; ur. Warszawa, zamordowany przez rosyjskie NKWD w Katyniu (Katyń. Księga cmentarna, cz. 2). 

• TEODOZJA Kulwieć (ok. 1885-po 1908), c. Ksawerego i Józefy Żabińskiej; zamieszkała w Warszawie; m. (1908 Warszawa) Franciszek Górski (ok. 1880-po 1908), s. Michała i Katarzyny NN.; ślub w parafii Nawiedzenia NMP (MK Warszawa: Nawiedzenie NMP); dzieci: Eugeniusz Antoni Górski (ur. 1908 Warszawa). 

Źródła: Bon. t.13/160-161; Bork. Rocz. t.1/503-504, t.2/538-539; Kos. t.1.

Baliński

Baliński h. Jastrzębiec, w Małopolsce i na Litwie; z nich 1 kasztelan 1486.
 
Źródło: Kos. t.1.

Baliński h. Ogończyk, na Kujawach; z nich 1 kasztelan 1500—1600.
 
Źródło: Kos. t.1.

Baliński h. Przosna (in. Przośna), rodzina senatorska w Prusach i ziemi dobrzyńskiej, pisali się z Balina. Są jednego pochodzenia z Wilżeńskimi. 

Gniazdem rodu jest Balin w pow. rypińskim (Rypin). Niektóre linie osiedliły się w Wielkopolsce, Prusach Zachodnich i na Litwie. 

Byli m. in. właścicielami dóbr Jaszuny, Regionów i Sienieżyce w powiecie nowogrodzkim. Z nich: jeden wojewoda i dwóch kasztelanów w latach 1490 — 1590.

Genealogia
(osób: 25)

• ANTONI Józef Baliński z Balina h. Przosna (1822-po 1850), s. Wincentego i Katarzyny Garlickiej, ziemianin, właściciel dóbr Promnik; ur. Galów, par. Szaniec, obecnie woj. świętokrzyskie (MK Szaniec); ż. (30 XII 1848 Minoga) Helena Kajetana Ślaska h. Grzymała (1827-po 1850), c. Adama, właściciela Rzeplina i Józefy Anny Dobieckiej h. Osoria; ur. Łopuszno; ślub w par. Minoga, obecnie woj. małopolskie (MK Minoga); dzieci: Edward.

• MAGDALENA Balińska h. Przosna (ok. 1520-po 1544), c. Andrzeja i NN. (Bon.); m. (1544) Mikołaj Swarocki (ok. 1510-po 1544).

Źródła: Bon. t. 1/89-90; Bon. t. 17/67 (tom Uzupełnień); Dw. Teki; Kos. t. 1/8; Nies.; Urus. t. 1/78.

Baranowski

Baranowski h. Grzymała, vel Domarat-Baranowski, rodzina małopolska, jednego pochodzenia z Kobylańskimi. 

Radziwiłł

Radziwiłł h. Trąby odmienne, stara magnacka rodzina litewska, pochodząca od rodu Ościków vel Ościkowiczów. Nazwisko wzięli od Radziwiłła, syna Ościka, który był w 1453 r. kandydatem do litewskiej korony wielkoksiążęcej. Początkowo pisali się książętami na Goniądzu i Medelach, do ok. 1550. Tytuł książęcy Świętego Cesarstwa Rzymskiego (S.I.R.) został nadany Radziwiłłom z odmianą w herbie, przez cesarza austriackiego Maksymiliana 25 II 1515 (wygasł 1541), wznowiony 10 XII 1547, potwierdzony na Litwie 1518 i 14 I 1549, w Polsce 1 VII i 11 VIII 1569, w Austrii 1784 i 1882, w Królestwie Polskim 1824 i w Rosji 1845, 1867 i 1899. Godność „Durchlaucht” (Altesse Sérénissime) uzyskali od Prus w 1859 i 16 XII 1861 (tylko dla linii z Nieświeża i Ołyki) oraz od Austrii 20 VII 1905 (tylko dla wygasłej w 1938 gałęzi galicyjskiej). Najstarszemu z linii na Szydłowcu i Połoneczce przysługiwał tytuł hrabiego na Szydłowcu, związany z posiadaniem tych dóbr, podniesionych w 1553 do godności hrabstwa przez cesarza Karola V. Tytuł ten wygasł wraz z ich utratą. Ordynatowi na Przygodzicach przysługiwał od 1840 tytuł hrabiego, związany z posiadaniem tych dóbr. Tytuł ten również wygasł wraz z utratą tychże dóbr. Z tej familii: 3 biskupów, z których 1 kardynał, 30 wojewodów, 6 hetmanów i 17 ministrów 1480 — 1831. Do Radziwiłłów należały m.in. Birże w pow. upickim, ośrodek dużych dóbr (tzw. księstwa), Czarniawczyce (Czarnawczyce) w pow. brzeskim, Dolatycze w pow. nowogródzkim, Hanna (Anna) n/ Bugiem w pow. brzeskim. Dewiza rodowa: „Bóg nam radzi”.
Genealogia
(osób: 406) 

• KAROL Stanisław ks. Radziwiłł „Panie Kochanku” h. Trąby (27 II 1734-22 XI 1790), s. Michała Kazimierza i 1ż. Urszuli Franciszki Wiśniowieckiej, ordynat na Nieświeżu, Ołyce, właściciel dóbr Birże, Dubinki, Słuck i Kopyła, podczaszy litewski 1752, miecznik litewski 1752, starosta lwowski 1755-1762, wojewoda wileński 1762-1764, 1768-1790; marszałek konfederacji radomskiej 1767 i barskiej 1768-1772; odznaczony Orderem Orła Białego 3 VIII 1757 w Warszawie i Orderem Świętego Huberta; ur. Nieśwież, zm. Biała; 1ż. (23 X 1753 Mościska) Maria Karolina ks. Lubomirska (ok. 1730-10 I 1795), c. Jana i Urszuli Branickiej; zm. Tarnów; 2ż. (8 IV 1764) Teresa Karolina Rzewuska (1749-3 V 1787), c. Wacława i Anny Lubomirskiej; 2v. żona NI. Chobrzyńskiego.

• MARCELINA ks. Radziwiłł h. Trąby (18 V 1817-5 VI 1894), c. Michała i Emilii Worcell, pianistka amatorka, uczennica Fryderyka Chopina; ur. Podłużne na Polesiu, zm. Kraków, poch. tamże 8 VI 1894; m. (22 VIII 1886 Wiedeń) Aleksander Roman (Romuald) ks. Czartoryski h. Pogoń lit. (7 II 1811-9 VII 1886); zm. Wola Justowska.

Źródła: Bork. Rocz. t. 1/130-137, t. 2/39-48; Bork. Gen. 75-91; Kos. t. 1/523-552, t. 2/463-466, t. 3/423-428, t. 4/388-393, t. 5/331-341.

Mirski

Mirski h. Białynia odm., według Herbarza Uruskiego, książęta, potom- kowie Ruryka, wspólnego pochodzenia z książętami Czetwertyńskimi. Mieli pochodzić bezpośrednio od Izasława Jarosławowicza, wnuka św. Włodzimierza, wielkiego księcia kijowskiego. A jego z kolei wnuk Światopełk, miał zostawić kilku synów, którzy przybrali nazwiska od dóbr ziemskich, jako to Czetwertyńscy, Mirscy i inni, używając imienia przodka swego Światopełka jako przydomku. Jedna linia uzyskała zatwierdzenie tytułu książęcego w Królestwie Polskim 1821 i w Cesarstwie Rosyjskim.
Nowsze badania nie potwierdzają teorii o książęcym pochodzeniu rodu. W rzeczywistości Mirscy wywodzą się z Korony, a na Litwie pojawili się dopiero w XVI wieku.
Odmiana herbu – w polu błękitnym podkowa srebrna barkiem na dół, w jej środku strzała żelezcem w górę, przeszywająca pół księżyc; nad tarczą mitra książęca. Linia książęca, któ-ra uzyskała zatwierdzenie tytułu w Rosji używała herbu złożonego z tarczy przedzielonej w poprzek na dwa pola; w polu górnym czerwonym herb św. Jerzy in. Pogoń ruska, w polu dolnym błękitnym, herb powyższy – Białynia odmienna..
Genealogia
(osób: 114)

• ALINA Światopełk-Mirska (1826-po 1860), c. Tomasza i Konstancji Wołosowskiej; m. August Franciszek Antoni Klott von Heidenfeld h. wł. (1813-1876), s. Augustyna i 1ż. Teresy Rudominianki, zapewne właściciel dóbr Miory na Białorusi; dzieci: Adela (1855-1933), Jan, Ignacy (ok. 1860-1885), Maria – Klottowie.

• KAZIMIERZ Światopełk-Mirski (3 VII 1891-8 VII 1941), s. Czesława i Marii Antoniny Fraget, ziemianin, działacz polityczny i społeczny, poseł na sejm RP; ur. Woroniec k/ Białej Podlaskiej, zm. KL Auschwitz-Birkenau (PSB t. 21 s. 350); ż. (3 VI 1924 Warszawa) Izabela hr. Potulicka h. Grzymała (1899-1980), c. Mieczysława i Krystyny Hutten-Czapskiej h. Leliwa; dzieci: Krzysztof, Michał.

Źródła: Bork. Rocz. t.2/26-31; Kos. t.1; Nies.; Urus.; J. Wolff, Kniaziowie litewsko-ruscy od końca XIV wieku.

Miecznikowski

Miecznikowski h. Pobóg, na Mazowszu, w ziemi płockiej. Jedna rodzina z Miecznikowskimi herbu Podkowa. Pochodzą ze wsi Miecznikowo w parafii Janowiec Kościelny, dawniej powiat Mława, obecnie Nidzica, województwo warmińsko-mazurskie.