Gnatowski

Gnatowski h. Łada, vel Gnatoski, rodzina mazowiecka, licznie rozrodzona, w ziemi zakroczymskiej. Wymienia ich Paprocki w 1584 r. Poszczególne gałęzie tej rodziny osiedliły się m.in. w Wielkopolsce, w W. Ks. Litewskim i na Wołyniu. Jedna gałąź, osiadła na Ukrainie, miała posiadać tytuł hrabiowski.

Nazwisko wzięli od wsi Gnaty, w parafii Winnica, obecnie pow. Pułtusk. W XV wieku dziedzicami tej wsi, oraz sąsiedniego Szczepankowa, są rycerze wyłącznie z rodu Ładów (Wolff). Może być, że „Gnat” to ich pierwotne nazwisko. Ci Ładowie mogli potem założyć wieś Gnatowo, w parafii Grabowo i Romany, obecnie pow. Kolno, gdzie to oni właśnie dziedziczyli, obok rodu Bujnów (Ślepowron).

Stanisław, Wojciech, Jan i Paweł Gnatowscy, synowie niegdy Leonarda, zastawili części różne w Gnatach Łuniewskiemu 1552 r. (Zs. Droh.). Wawrzyniec, syn Jakuba i Walenty, syn Grzegorza, mają sprawę z Lisowskim w grodzie warszawskim, 1614 r. Fabian sprzedał 1690 r. Wojciechowi pewne grunta na Szczepankowie, w ziemi zakroczymskiej.

Piętnastu Gnatowskich pisało się z ziemią zakroczymską, na elekcję Augusta II-go 1697 r., mianowicie: Kazimierz, Michał, dwóch Walentych, dwóch Szymonów, dwóch Janów, dwóch Adamów, Fabian Tomasz, Jerzy, Paweł, Stanisław i Stefan. Inny Stefan z ziemią nurską, Wojciech z ziemią warszawską i Wojciech z woj. sandomierskim, podpisali tę samą elekcję. Maciej i Wawrzyniec, komornik ziemski i sędzia kapturowy zakroczymski, podpisali z ziemią zakroczymską, elekcję Stanisława Augusta 1764 r. 

Maciej wprowadzony do Tworek 1778 r. Aleksandra, żona Walentego Puchały, podsędka warszawskiego 1780 r. (Perp. Czers.). Walenty, komornik ziemski zakroczymski 1767 r. Błażej, z burgrabiego żupnik zakroczymski 1785 r.

Jan i Hieronim, synowie Andrzeja, dziedzice Bielic Rajskich, w pow. łęczyckim, 1576 r. (Paw.). W pow. przedeckim spotykamy następujących Gnatowskich: Wojciech, syn Andrzeja, sprzedał część Wartołki Dzierzbickiemu 1571 r. Leonard i Mikołaj, synowie Jarosława, procesują się z Pniewskim w latach 1589-1607.

Jan, żonaty z Zofią Boruchowską, procesuje Hołowińskiego o Knihynin 1645 r. (Bracł.). Stanisław, komornik ziemski drohicki 1679 r. Józef pisał się z woj. wołyńskim na elekcję Stanisława Augusta. W 1779 r. został horodniczym dźwinogrodzkim. Antoni, wiceregent kijowski, później horodniczy owrucki 1787 r. Michał, komisarz do rozsądzenia sprawy Wielhorskich, z sejmu 1775 r., wiceregent sądowy kijowski 1788 r.

Podpisali z woj. mińskim: Walerian elekcję Augusta II-go, a Ignacy, obiór Stanisława Augusta. Onufry, koniuszyc miński 1775 r. (Vol. Leg.). Teresa Gnatowska (zm. 1822), matka poety Edwarda Odyńca, żona hr. Tadeusza.

Genealogia
(osób: 50)

• JAN Gnatowski h. Łada (22 VII 1855-9 X 1925), s. Antoniego Onufrego i 2ż. Joanny Opackiej h. Prus III, ksiądz, prałat, pisarz i publicysta, ps. artystyczny Jan Łada, szambelan papieski; autor prac o Krasińskim i literaturze współczesnej; od schyłku wieku XIX prowadził we Lwowie słynny salon literacki; ur. Skarżynówka na Podolu, zm. Warszawa, lat 70, poch. Cm. Powązkowski, kw. 190-V-6/8 (PSB t. 8/139; Pam. Dzierzb.).

• WALERIA Gnatowska h. Łada (ok. 1817-po 1841), c. Antoniego i Julii Słotwińskiej; m. (1 VII 1841 Czerniowce) Karol Gnatowski h. Łada (ok. 1817-po 1841), s. Leopolda i Marianny Deduchowskiej; ślub w parafii Czerniowce, pow. winnicki, miejscowość: Pielonówka, uwagi: on „wielmożny” kawaler lat 24, ona „wielmożna” panna lat 24; ślub na mocy dyspensy biskupa (MK Czerniowce).

Źródła: Bon. t. 6/127-129; Bork. Spis 102; Dw. Teki; Nies.; Urus. t. 4/205; A. Wolff, Mazowieckie zapiski herbowe z XV i XVI wieku, s. 279.