Żelazowski

Żelazowski h. Jastrzębiec, vel Zielazowski, Żelazoski, Zelazowski, na Mazowszu i Podlasiu, w ziemi nurskiej i liwskiej 1697 (Con.). Licznie rozrodzona, drobna szlachta tego nazwiska mieszała we wsi Żelazów, dawniej Żelazowo, powiat Węgrów, gmina i parafia Korytnica.
Początkowo nazywali się zapewne Żelazo. Używali przydomków, z których zanotowano: Bartosik, Grzegorczyk, Nadolny, Pękul (Penkul). Wieś Żelazowo wymieniona jest w dokumencie z roku 1476 wraz ze wsią Komory (Kod. Maz.). W 1827 r. wieś liczyła 126 mieszkańców. W roku 1563 ma 10 łanów należących do szlachty drobnej, nie mającej kmieci (Paw. Maz.). Żelazowscy mieszkali też niewątpliwie we wsi Żelazy Brokowo, w parafii Czyżew, dawniej Czyżewo, pow. Ostrów Mazowiecka. W 1578 r. częściowi dziedzice płacili od 13 łanów (Paw. Maz.). Żelazowscy zostali wylegitymowani ze szlachectwa w Królestwie Polskim w latach 1836-1862. Z tej rodziny: Stanisław, poeta łaciński w drugiej połowie XVII wieku. Piotr, poległ w bitwie pod Żołninem na Ukrainie 1638 roku.
Genealogia
(osób: 56)

• MICHAŁ Mateusz Urban Żelazowski (ok. 1805-po 1854), s. Jana Antoniego i Apolonii Zniczowskiej, lekarz, chirurg wojskowy, powstaniec 1830/31; student na wydziale lekarskim Uniw. Warszawskiego, wpis 20 IX 1825, sekcja medycyny i chirurgii wyższej; w 1828 dostał drugą nagrodę (złoty medal) za rozprawę na wydziale; w 1829 otrzymał stopień magistra medycyny i chirurgii; w 1831 mianowany lekarzem sztabowym 11 pułku piechoty liniowej; odznaczony złotym krzyżem Virtuti Militari; po upadku powstania, od 1832 lekarz wolno praktykujący w Staszowie; miał dużą wziętość jako dobry lekarz w promieniu kilkunastu wiorst od Staszowa; znajdował się na liście lekarzy jeszcze w 1854; wylegitymowany ze szlachectwa w Królestwie Polskim w latach 1836-1862 z herbem Jastrzębiec (Szl. Król.; Sęcz.; R. Gerber, Studenci Uniw. Warszawskiego 1808-1831. Słownik biograficzny, s. 343); ż. (1835 Sandomierz) Ludwika Maj (ok. 1817-po 1840), c. Józefa i Magdaleny Wilichowskiej; ślub w katedrze sandomierskiej (MK Sandomierz: NNMP, Katedra); dzieci: Jarosław, Zofia.

• TERESA Żelazowska (ok. 1790-po 1810), c. Wojciecha i Marianny Roguskiej, dziedziczka części wsi Żelazów, powiat Węgrów, gmina i parafia Korytnica, obecnie woj. mazowieckie; ur. Żelazów, parafia Korytnica (MK Korytnica); m. (1810 Korytnica) Jan Woch-Roguski (ok. 1780-po 1810), s. Antoniego i Brygidy Perkut-Roguskiej; ślub w parafii Korytnica, miejscowość: Żelazów, uwagi: on wdowiec po Tekli, ona panna (MK Korytnica).

Źródła: Bork. Sp. 537; Dw. Teki; SGKP t.14/764, 765; Stup. t.3/226; Szl. Król.; Żern. t.2/575.