Szołajski

Szołajski h. Topór (in. Pałuka) v. Starża-Szołajski, Szołayski, Sołajski, drobna szlachta w województwie kaliskim i łęczyckim 1584 (Papr.), odłam rodu Pałuków. Są pewnie jednego pochodzenia z Dzierzbickimi z Dzierzbic. Wyszli ze wsi Szołajdy, położonej blisko Dzierzbic, obecnie w województwie wielkopolskim, powiat kolski, gmina i parafia Chodów. Według regestrów poborowych pow. łęczyckiego z r. 1576 wieś „Solaidy" miała 11 posiadaczy, mających od 1/2 do 1/8  łanu (Pawiń. Wielkp. II 183). Odróżniano tu nazwami kilka części, jak: Szołajdy Dzierzkowe, Sz. Kujawki, Sz. Rajskie, Sz. Rzyńdy, Sz. Piaski, Sz. Dębowo. Trzy pierwsze nazwy utrzymały się do początku XIX wieku.
Genealogia
(osób: 32)

• ADAM Starża-Szołayski (1842-1906), s. Adama i Franciszki Modelskiej, ziemianin, ofiarodawca dla Muzeum Narodowego w Krakowie (wspólnie z żoną); dziedzic dóbr Rzepiennik Biskupi w pow. tarnowskim, gmina Rzepiennik Strzyżewski, które pozostawały w ręku Szołajskich od ok. 1780 r.; właściciel kamienicy w Krakowie zwanej kamienicą Szołayskich; w latach 1849-1856 miała tam siedzibę redakcja i drukarnia „Czasu”, a od r. 1902 kamienica była własnością Włodzimiery z Jelitów Kraińskich i Adama Starży Szołayskich, którzy aktem fundacyjnym z 22 IX 1904 r. przekazali ją gminie miasta Krakowa, przeznaczając na potrzeby muzealne, celem dostarczenia „pomieszczeń dla zbiorów sztuki, pamiątek narodowych i zabytków kultury będących własnością Muzeum Narodowego w Krakowie”; zm. Kraków, poch. Cm. Rakowicki, kw. 26, gr. rodz. (Cm. Rak.); ż. Włodzimiera Kraińska h. Jelita (1844-1928); zm. Kraków, poch. Cm. Rakowicki, kw. 26, gr. rodz. 

• FEBRONIA Szołajska (ok. 1810-25 V 1840), c. Stanisława i Tekli Rudzkiej; m. (1827 Siedlec) Wincenty Tomasz hr. Tyszkiewicz h. Leliwa (10 IV 1796-28 IV 1856), s. Jerzego i Łucji ks. Lubomirskiej, oficer wojsk polskich i poseł na sejm warszawski 1831; właściciel dóbr Niewierz w pow. szamotulskim; 2v. żonaty (1848) z Izabelą hr. Grabowską h. Zbiświcz (Bork. Rocz.; Dw. Gen.); dzieci: Tadeusz, Stanisław, Hortensja – hr. Tyszkiewiczowie.

Źródła: Bork. Spis 448; Dw. Teki; Papr.; SGKP XI 16; Żern. II 425.