Rzewuski

Rzewuski h. Krzywda vel Beydo-Rzewuski, licznie rozrodzona rodzina podlaska, wywodząca się z Rzewusk, a będąca w rzeczywistości gałęzią podlaskiej familii Beydo (na pamiątkę tego, niektórzy z Rzewuskich używali tego nazwiska jako przydomku). Pierwszą znaną osobą noszącą to nazwisko był Paweł Rzewuski, wymieniany w dokumentach kancelarii sądu ziemskiego drohickiego w 1479. Na popis pospolitego ruszenia do Radoszkowic k/ Mińska na Białorusi przybyło w 1567 w sumie 34 właścicieli dóbr Rzewuski na Podlasiu. Z tego z Rzewusk Zawad stawiło się 24 szlachciców, zaś z Rzewusk Żali dziesięciu. Dla rozróżnienia się, używali różnych przydomków – Balik, Śmieszek vel Śmieszkowicz, itd. Jedna gałąź tej rodziny doszła do magnackiego znaczenia w XVIII stuleciu. Linia, pochodząca od Stanisława Mateusza, hetmana wielkiego koronnego, otrzymała tytuł hrabiowski austriacki 1818, zatwierdzony w Cesarstwie Rosyjskim 1856. Rodzina Rzewuskich wydała: 3 wojewodów, 3 hetmanów, 1 kasztelana krakowskiego, 1 ministra i 2 kasztelanów 1706 — 1793.
Współcześnie żyje w Polsce ponad tysiąc osób posługujących się nazwiskiem rodowym Rzewuski. Najwięcej mieszka w Warszawie i okolicy, oraz na terenie byłego województwa siedleckiego.
Genealogia
(osób: 101)
 
• ADAM Wawrzyniec hr. Rzewuski (1760-1825), s. Stanisława Ferdynanda i Katarzyny Radziwiłł, właściciel dóbr Pohrebyszcze, rotmistrz kawalerii narodowej 1778, podpułkownik w pułku im. Potockich 1784, kasztelan witebski 1790-1793, poseł na sejmy 1782-1793, przeciwnik reform i konstytucji na Sejmie Czteroletnim; odznaczony Orderem Orła Białego 11 V 1791; po rozbiorach stale mieszkał w Petersburgu, marszałek szlachty guberni mohylewskiej, senator rosyjski; publicysta, zajmował się także poezją; mason, wielki mistrz loży Orła Białego w Petersburgu 1819, oraz Wielkiej Loży Astrei 1820; 1ż. Justyna Rdułtowska, c. Chryzostoma i Franciszki Rzewuskiej; dzieci: Henryk, Karolina, Adam, Ernest, Ewelina, Aleksandra, Paulina; 2ż. Anna Dzierżek, c. Teodora i Heleny Świejkowskiej; 2v. żona Hieronima Sobańskiego.

• EWELINA hr. Rzewuska (1803-1882), c. Adama Wawrzyńca i 1ż. Justyny Rdułtowskiej, właścicielka dóbr paulińskich w guberni wołyńskiej, horonostajpolskich, wierzchowieńskich i borszczajowieckich w gubernii kijowskiej (Bork.); 1m. Wacław Hański (zm. 1841); 2m. (III 1850, związek nielegalny) Honoriusz (Honore) Balzac (zm. 18 VIII 1850), pisarz francuski.

Źródła: Bork. Rocz. t.1/347-348, t.2/287-290; Bork. Gen. 533-539; Dw. Gen.; Kos. t.1/558-563, t.2/487-488, t.3/434-436; Nies.